Verimlilik Artışı Döngüsü

Şekil: Verimlilik Artışı Döngüsü (Kaynak: Prokopenko J., Çeviri:2011)

Şekilden de görüldüğü gibi, iyileştirme önlemleri verimliliğin artmasını sağlar. Verimliliğin artması, işletmenin daha düşük maliyetle ve daha hızlı çalışmasını sağlar. Bu çalışma şekli, kâr marjını, pazar payını, rekabet gücünü ve ekonomikliği artırır. Kârlılığın artması kârın bir bölümünün yine iyileştirme önlemleri için kullanılmasını sağlar. Böylece, sürekli kâr üreten bir yapıya kavuşulmuş olur. Bu blogun konusu da bu iyileştirme önlemleri ile ilgilidir. Bu iyileştirme önlemlerine genel olarak "verimlilik artırma teknikleri" diyoruz. Bu tekniklerin uygulanmasıyla, yukarıdaki çevrimin gerçekleşmesi yoluyla verimlilik artışının olumlu etkilerinin, başka bir ifade ile verimliliğin yararlarının kısa, orta ve uzun vadede ortaya çıkması beklenir. 

Verimlilik Yönetimi = Verimlilik Ölçümü + Verimlilik Artırma Tekniklerinin Uygulanması

şeklinde formüle edebiliriz.

Yararlanılan Kaynak:

Prokopenko, J. Verimlilik Yönetimi: Uygulamalı El kitabı (ILO Yayınları). Çeviri. MPM Yayın No:476 (7. Basım), Ankara, 2011.

Verimlilik ve Kazanç Paylaşımı

Verimlilik ölçümünde çıktı unsuru olarak net satış hasılatı, toplam kazançlar, brüt üretim değeri, brüt katma değer, net katma değer tanımlarından herhangi birinin seçilebileceğini ve değerlendirilebileceğini "Toplam Faktör Verimliliği ve Kısmi Verimlilik Oranları ve Endeksleri (İşletme Düzeyinde)" başlıklı yazımızda anlatmıştık. Bu konuyu anlatırken Uluslararası Çalışma Örgütü ILO'nun yanı sıra bugün Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde çalışmalarına devam eden Verimlilik Genel Müdürlüğü'nün -o günkü adıyla Milli Prodüktivite Merkezi (MPM)'nin- eserlerinden faydalanmıştık. Yararlandığımız kaynaklardan birinin ortak yazarlarından olan Melih Baş, 11.06.2018 tarihli köşe yazısında, İstanbul Sanayi Odası'nın 2017 yılı finansal verilerine göre açıkladığı ülkemizin ilk 500 sanayi kuruluşunun çıktılarındaki artışın nasıl bölüşüldüğüne dair sonuçları paylaşmış. "Geniş Anlamıyla Verimlilik" yazımızdaki Şekil 1'in altına yazdığımız şu açıklamayı hatırlatalım: "4. aşamada belirtilen, “çalışanların artan katma değerlerinin ücretlerine yansıtılması” seçeneği yerine işletme yöneticilerinin farklı bir tutum izlemesi, yukarıdaki döngünün kopmasına neden olacaktır. Böyle bir durumda işgücünün artan verimlilikle bağı koparıldığından, otomasyona karşı bir direnç gösterecektir. Çünkü, verimliliğin getirdiği nimetlerden kendisi yararlanamayacaktır."  Bu cümlede 4. aşama, çalışanların artan katma değerlerinin ücretlerine yansıtılması aşamasıdır. Bunun yapılmaması halinde, çalışanların alım güçleri düşecek, dolayısıyla yeni ürün ve hizmetlere talep yeterince artmayacak, buna bağlı olarak yeni işletmeler kurulamayacak ve istihdam artışı genç nüfus artışını karşılayamayacağından işsizlik de artacaktır. Açılan yeni işletmeler ise, yine ağırlıkla yüksek gelir grubunun ihtiyaçlarına hitap eden ürünler olacaktır. Orta ve düşük gelir grubuna hitap eden ürünler satan işletmelerin ürünlerine talep azalacağından, bu işletmeler birer birer kapanmaya başlayacaktır. İster otomasyon olsun, ister başka yöntemlerle verimlilik artırılmış olsun, artan verimliliğin bir kısmının emeğe de yansıtılması gerekmektedir. 

Umarım sanayicimiz yaptığı hatadan döner, ister fazla mesaiden, isterse de verimlilik artışından kaynaklı emeğin çabasına yönelik bu çıktı artışını çalışanların maaşlarına belli bir oranda yansıtarak ve çalışanlarının yaşamboyu öğrenmelerine katkıda bulunarak refah artışının geniş kitlelerce paylaşılmasına vesile olur. Sanayicilerimizin, sadece CEO ve eşdeğeri yöneticilerin maaşlarının artırılması ile ya da kârın tamamının yatırımcılara dağıtılması ile bir yere varılamayacağının farkına varmalarını, hem kazanç paylaşımında emeği dikkate almalarını, hem de kârın bir kısmını Ar-Ge ve inovasyon başta olmak üzere verimlilik artırma çabalarına yönelik projelere ayırmalarını dilerim. İşletmelerin ve ekonomimizin sağlıklı ve sürdürülebilir yapıya kavuşması için bunun en önemli şey olduğunu düşünmekteyim.